page contents
بلاگپایان‌نامه‌ و مقاله‌نویسی

11 اشتباه رایج نویسندگان در نگارش چکیده

چکیده معمولا خلاصه یا مرور کلی مقاله علمی، پایان‌نامه یا گزارش است. هدف اصلی چکیده این است که داستانی کامل از مقاله را به خوانندگان ارائه دهد تا تصمیم بگیرند که آیا مقاله به نیازهای آنان مرتبط است یا خیر. با توجه به اینکه مطالب بی‌شماری برای خواندن وجود دارد، نویسنده فقط دو فرصت برای خوانده شدن مقاله خود دارد. اول ارائه عنوان دارای کلمات کلیدی و دوم چکیده. برخی از پژوهشگران فقط چکیده مقاله را می‌خوانند و قصد ندارند کل مقاله را دانلود کنند.

اهمیت نوشتن یک چکیده خوب نیازی به توضیح ندارد. چکیده‌ای که خوب نوشته شده باشد شانس خوانده شدن، درک و حتی لذت بردن از مقاله را به حداکثر می‌رساند و موقعیت انتشار را افزایش می‌دهد.

این مطلب بر اشتباهات رایجی که در نوشتن چکیده مشاهده می‌شود تمرکز دارد. توجه داشته باشید که برخی از نکات مطرح شده در این مطلب (به عنوان مثال شماره 4 و شماره 6) ممکن است مربوط به برخی رشته‌ها یا مجلات نباشد. یعنی برخی مجلات نیازی به چکیده ندارند یا تنها مروری مختصر از شما می‌خواهند. بنابراین همیشه دستورالعمل مربوط به نویسندگان را بخوانید (شماره 11) یا به سردبیر مجله ایمیل بزنید.

این اشتباهات هیچ ترتیب خاصی ندارند و برخی از موارد هم همپوشانی دارند:

  1. جمع‌بندی کاملی ندارد

چکیده، یک خلاصه است. خلاصه‌ای که مهمترین بخش‌های مقاله یا پژهش را شامل می‌شود. جمع‌بندی کار ساده‌ای نیست و مهارتی است که در نوشته‌های علمی نمی‌توان آن را دست کم گرفت. در چکیده باید ابتدا نکات کلیدی شناسایی شده و از متن مقاله استخراج شود. چرا که هدف از چکیده آن است که خلاصه‌ای از پژوهش را در اختیار خواننده قرار دهد تا بتواند قبل از خواندن کل مقاله، درک کاملی از پژوهش پیش رو را به دست آورد.

  1. بازنویسی اثر نیست

چکیده باید به نوعی بازنویسی جملات اصلی مقاله باشد. بازنویسی به این معناست که برای انتقال معنا از نگارش متفاوتی استفاده می‌شود. یکی از اشتباهات رایج بین نویسندگان این است که بخش‌های مختلف مقاله را در چکیده کپی می‌کنند. این کار چکیده‌نویسی نیست و نتیجه آن چیز جالبی نخواهد شد.

  1. کل پژوهش خلاصه نشده است

چکیده، خلاصه کل پروژه است. اگر مقاله بخش‌های مختلفی چون مقدمه، روش تحقیق، یافته‌ها و نتایج دارد، در این صورت چکیده هم باید هرکدام از این بخش‌ها را شامل شود که اغلب به صورت پاراگراف کامل یا سرفصل‌ها نوشته می‌شود. وقتی نویسندگان اطلاعات کلیدی مثل هدف و یا مبنای نظری یا نتیجه‌گیری را نادیده می‌گیرند، خواننده در ابهام قرار می‌گیرد و سردرگم می‌شود. ممکن است بعضی از نویسندگان به عمد چنین کاری کنند یا در برخی از مجلات بعضی از رشته‌ها عادی باشد. با این وجود، حذف اطلاعات اصلی به سادگی باعث سردرگمی خواننده می‌شود. در این حالت نویسنده با خود می‌اندیشد: “مطمئن نیستم که این مقاله قصد دارد چه کاری انجام دهد، فعلا مقاله را کنار می‌گذارم شاید بعدا بخوانم.”

  1. پیشینه پژوهش بسیار زیاد یا بسیار کم است

گاهی اوقات نویسندگان جزئیات زیادی درباره پیشینه پژوهش در چکیده درج می‌کنند به نظر می‌رسد که این دسته از نویسندگان نقش چکیده را درک نکرده‌اند و آن را به عنوان مقدمه‌ای برای مقدمه درنظر می‌گیرند. به این معنا که وقتی مقدمه را می‌نویسند، مطالب زیادی از چکیده را تکرار می‌کنند.

پیشینه پژوهش تصویری از اهمیت مسئله پژوهش ایجاد می‌کند. گاهی اوقات نویسندگان با این تصور که خوانندگان پیش زمینه پژوهش را کاملا می‌دانند یا آن را در مقدمه خواهند خواند، از نوشتن پیشینه در چکیده چشم پوشی یا آن را ناقص رها می‌کنند. اگر پیشینه‌ای وجود دارد که دلیل مسئله پژوهش شما را توجیح کند، از جمله مواردی است که ممکن است مهم باشد در چکیده ذکر شود. همچنین، هیچگاه تصور نکنید که خوانندگان، موضوع پژوهش شما را به طور کامل می‌دانند، اگر این قسمت به طور کارآمد خلاصه و به خوبی نوشته شده باشد، این دسته از خوانندگان متوجه خواهند شد و از این قسمت رد شده و به خواندن مابقی نوشته ادامه خواهند داد. بقیه خوانندگان هم از موضوع مطلع خواهند شد و درگیر داستان شده، به خواندن ادامه خواهند داد.

  1. چکیده رسما به عنوان مقدمه یا نتیجه‌گیری درنظر گرفته شده است

برخی از نویسندگان تصور می‌کنند که پس از درج اطلاعات مهم مقدمه و نتیجه‌گیری در چکیده مقاله، کل مقاله تکراری می‌شود، لذا نیازی به درج اطلاعات مهم در چکیده نیست. اینجا دو مشکل وجود دارد: اولا، بهتر است چکیده، پس از نگارش مقاله نوشته شود (اگرچه نوشتن پیش‌نویس چکیده در مراحل اولیه پژوهش ایده خوبی است)؛ ثانیا، چکیده زمانی تکراری می‌شود که کل جملات از مقاله کپی شود. نکته 1 را به خاطر بسپارید: “چکیده خلاصه‌ای از همه بخش‌های مقاله است.”

  1. روش پژوهش بسیار زیاد یا بسیار کم است

با توجه به اینکه روش تحقیق، از مولفه‌های اصلی هر پژوهشی است، ارائه خلاصه‌ای مختصر از آنها بسیار مهم است. بسته به نوع پژوهش، ممکن است شامل طرح تحقیق، جامعه هدف، متغیرهای مداخله‌گر، روش نمونه‌گیری و پردازش و تجزیه و تحلیل داده‌ها باشد. با توجه به پیچیدگی و تنوع بالقوه روش تحقیق، اضافه کردن جزئیات به این قسمت بسیار ساده است. مثلا فهرستی از تمامی ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها یا نام تجاری ابزارهای به کار رفته.

در اینجا لازم است بین روش تحقیق و روش‌شناسی تمایز قائل شد زیرا این اصطلاحات اغلب به صورت متقابل استفاده می‌شوند. روش‌ تحقیق توضیح می‌دهد که چگونه یک پژوهش انجام شده است و طرح پژوهش، گردآوری، پردازش و اندازه گیری و تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها را شامل می‌شود. در حالیکه روش‌شناسی به بررسی و تحلیل درباره چگونگی تاثیرگذاری روش‌های مطالعه بر ماهیت نتایج می‌پردازد که غالبا در بحث و نتیجه‌گیری مطرح می‌شود. اگر برای تکمیل پژوهش نیاز است که روش‌های جدیدی ایجاد یا روش‌های استاندارد اصلاح شود، لذا این بخش از پژوهش نیز بخشی از روش‌شناسی به شمار خواهد رفت. مطالعات روش‌شناختی معمولا به عنوان مقاله‌ای مجزا منتشر می‌شود. اگر مقاله از روش‌های استاندارد استفاده کرده باشد، به کارگیری یک یا سه جمله ساده در چکیده کافی است. اگر مقاله از روش جدید استفاده کرده باشد یا روش فعلی را نقد کرده باشد، می‌توان مروری کلی بر آن داشت.

  1. مفهوم نتیجه مشخص نیست

این قسمت از چکیده مربوط به بخش بحث و نتیجه‌گیری مقاله است. به ندرت پیش می‌آید که بیان نتایج به توضیح کمی نیاز داشته باشد. معمولا نتایج نیازمند تفسیر مطابق با هدف و بیان مسئله هستند. برخی از نویسندگان برای جلوگیری از پیش‌بینی خوانندگان به عمد از بیان نتیجه در چکیده خودداری می‌کنند. این تاکتیک بسیار خطرناک است و ممکن است باعث شود که خوانندگان مقاله را رها کنند.

  1. استنادات و کوته‌نوشت‌ها را شامل می‌شود

قرارداد استاندارد این است که از نوشتن اختصارات و استناد در چکیده خودداری شود. در برخی موارد، و در بعضی از رشته‌ها، ممکن است خودداری از نوشتن اختصارات کار دشواری باشد. به ویژه اگر این اصطلاح پذیرفته شده  باشد و نگارش آن به طور کامل آسان نباشد.

  1. شامل اطلاعاتی است که در مقاله ارائه نشده است

ممکن است ارائه اطلاعاتی خارج از چارچوب مقاله در چکیده کمی وسوسه انگیز باشد اما گمراه کننده است.

  1. عدم پیروی از دستوالعمل نویسندگان در مجله

این اشتباه به ظاهر ساده بسیار متداول است. دستورالعمل مجله، دستوالعمل نویسندگان است و اجباری است. این دستوالعمل‌ها پیشنهاد یا ایده نیستند. هرچه این اشتباه و نادیده گرفتن دستوالعمل مجله بیشتر باشد، میزان احتمال رد شدن مقاله بیشتر خواهد بود.

  1. کلیدواژه‌ها را شامل نمی‌شود

کلیدواژه‌های مقاله برای اطمینان از نمایه شدن صحیح مقاله ضروری است. برخی از نویسندگان تصور می‌کنند که این مرحله ضرورتی ندارد زیرا هنگام ارسال مقاله، کلیدواژه‌ها را ارائه می‌دهند.

در مطالب مربوط به چکیده انواع و اجزای آن توضیح داده شده است. پژوهشگران می‌توانند با استفاده از سیاهه وارسی جامع مقالات اجزا و ساختار بخش‌های مختلف مقاله از جمله چکیده را بررسی و رفع اشکال کنند.

مشاهده بیشتر

شهربانو صادقی گورجی

شهربانو صادقی گورجی هستم. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. قصد دارم تجربیات ۲۰ ساله خودم رو در حوزه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و جستجو و بازیابی منابع به دانشجویان و پژوهشگران منتقل کنم. امید است با تجهیز به مهارت‌های دانشی، زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم و جامعه دلخواهی را بسازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا