شما چه به عنوان نویسنده حرفه‌ای چه به عنوان نویسنده مبتدی به ابزارهای ویرایش متن فارسی نیاز دارید.
این ابزارها به عنوان دستیاران پژوهشگر عمل می‌کنند که فرایند نگارش پژوهش را تسهیل می‌کنند.
در ادامه به معرفی این ابزارها و بیان ویژگی‌های آنها در بسترهای آنلاین و غیرآنلاین می‌پردازیم.
ابزار آنلاین ویراست‌لایو
خطایابی املایی :
خطایاب نحوی متون فارسی را برای کاربرانی که در هر یک از صفحات سایت اطلاعات وارد می‌کنند انجام می‌دهد و واژه‌های صحیح خط زبان نیز اصلاح می‌شوند.
خطایابی ویرایشی:
واژه‌های نادرست از نظر فرهنگستان مشخص می‌شوند
دستور خط:
پشتیبانی از دستور خط فارسیِ مصوب فرهنگستان از دیگر قابلیت‌های پیش پردازش متون در خطایاب است.
اصلاح نویسه ها:
اصلاح نویسه‌ها منطبق با استاندارد صنعتی ۹۱۴۷ که متضمن درج نویسه‌های درست زبان فارسی است در این قسمت انجام می‌شود.
اصلاح نشانه های سجاوندی:
منظور از خطاهای نشانه‌گذاری خطاهایی است که در اثر کاربرد نادرست یا نبود علایم نگارشی مانند نقطه و ویرگول و علامت سوال ایجاد می‌گردد.
فارسی سازی:
پیشنهاد واژه‌ها بر اساس انجام سره‌سازی در این بخش انجام می‌شود. به این صورت معادل فارسی کلمات با استفاده از سره‌ساز پیشنهاد می‌شود
مبدل اعداد:
از بخش‌های مطرح در زمینه درک متون فارسی توسط رایانه تشخیص خودکار اعداد در انواع گوناگون صورت‌های نوشتاری در متن فارسی است. این صورت‌های گوناگون عبارت‌اند از صورت نوشتاری رقمی و صورت نوشتاری حرفی.
نرم‌افزار ویراستیار
ویراستیار افزونه‌ای است که روی ورد ۲۰۰۷، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ نصب می‌شود و برای استفاده کاربران فارسی‌زبان طراحی شده است. از قابلیت‌های ویراستیار می‌توان به اصلاح خطاهای املایی، اشتباهات ویرایشی و نشانه‌گذاری، و نیز استانداردسازی متون فارسی اشاره کرد. ویراستیار به سفارش دبیرخانهٔ شورای عالی اطلاع‌رسانی تولید شده است و به‌صورت رایگان و متن‌باز عرضه می‌شود.
صفحه اصلی ویراستیار و راهنمای اصلاحات
نرم‌افزار پاکنویس
با توجه به محدودیت موجود در ویراستیار برای ویرایش متن فارسی، تیم دیگری افزونه پاکنویس را ارائه داد تا کاربران بتوانند از ویرایش فارسی روی ورد 2013، 2016، و 2019 هم استفاده کنند.
لازم به ذکر از که کاربران با ثبت‌نام رایگان از این افزونه می‌توانند به راحتی استفاده کنند. پس از نصب این افزونه، آیکون آن در ورد ظاهر می‌شود.
بعد از کلیک روی افزونه در ورد، صفحه پاکنویس برای شما با آیکون‌هایی که در تصویر زیر می‌بینید نمایش داده می‌شود.
ویژگی‌های این افزونه به شرح زیر است:
- اصلاح انواع خطاهای نگارشی
- افزونه قابل نصب روی وُرد ۲۰۱۳، ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹
- بانک واژگان به‌روز و پشتیبانی از واژه‌های جدید (مانند واتس‌اپ، برجام، کرونا و …)
- واژه‌نامه شخصی با امکان دسترسی از سیستم‌های مختلف
- به‌روزرسانی‌های پیاپی و ارائه مرتب نسخه‌های جدید با امکانات بیشتر
- پشتیبانی برخط از کاربران نرم‌افزار
راهنمای نحوه استفاده از این افزونه را در این صفحه ببینید.
غلط‌یاب ورد
این امکان در ورد 2013 و 2016 وجود دارد که با اعمال تغییراتی از غلط‌یاب موجود در ورد برای زبان فارسی استفاده شود. با توجه به اینکه راهنماهای خوبی در وب وجود داشت شما را به استفاده از این راهنماها ارجاع می‌دهم:
اشکالی که این روش دارد این است که حتما باید نسخه ورد و ویندوز با تنظیمات بسته نرم‌افزاری مطابقت داشته باشد در غیر اینصورت فعال نخواهد شد.
ویراستار آنلاین پینگو
ویراستار پینگو، براساس دستور خط و فرهنگ املایی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی متون را بررسی کرده و تمامی نویسه‌های متن را با استانداردهای موجود مطابقت می‌دهد. بطور کلی می‌توان گفت که ویراستار پینگو به شما کمک می‌کند تا ویرایش متن فارسی را به خوبی انجام دهید. همچنین این اطمینان داده می‌شود که هیچ بخشی از متن‌های شما ذخیره نمی‌شود و پردازش متون بر روی مرورگر انجام خواهد شد.
با استفاده از این ابزار امکان اصلاح موارد زیر وجود دارد:
- ۱- تبدیل نویسه‌های عربی به فارسی مثل کاف و یای عربی
- ۲- تبدیل نویسه‌های انگلیسی رایج در فارسی به معادل صحیح فارسی. برای مثال تبدیل کامای انگلیسی(,) به ویرگول فارسی(،) و یا استفاده از نقطه ویرگول(؛) به جای semicolon(;)
- ۳- تبدیل اعداد عربی و انگلیسی و علائم ریاضی به معادل فارسی
- ۴- تصحیح فاصله‌گذاری‌ها با رعایت تنها یک فاصله بین هر کلمه
- ۵- استفاده از نشانه «ی» به جای «همزه» در ترکیباتی مثل «سیاره‌ی مشتری»
- ۶- تبدیل فاصله به نیم‌فاصله بین پیشوندها و پسوندهایی مانند «می»، «تر»، «ترین» و …
- ۷- تصحیح فاصله بین نشانه‌گذاری‌ها و کلمات. برای مثال چسباندن ویرگول یا نقطه به کلمه‌ی قبل و درج یک فاصله با کلمه‌ی بعد
- ۸- تنظیم فاصله‌گذاری‌ها برای «گیومه»، {آکولاد}، [کروشه] و (پرانتز)
- ۹- حذف علامت تعجب و علامت سوال اضافی
- ۱۰- تبدیل سه نقطه به نویسه‌ی صحیح و اصلاح فاصله‌گذاری آن
- ۱۱- تبدیل دو علامت منهای پی‌در‌پی به خط کشیده‌ی کوتاه (–) و سه علامت منهای پی‌در‌پی به خط کشیده‌ی بلند (—)
معرفی کتاب
هرچند ابزارها با استفاده از هوش مصنوعی و برای تسهیل و تسریع در اصلاح اشتباهات نگارشی به خوبی عمل می‌کنند اما نمی‌توان به طور کامل بر آنها تکیه کرد.
لازم از پژوهشگران با اصول نگارشی آشنا باشند تا کاستی‌های موجود در این ابزارها را با استفاده از دانش خود رفع کنند.
از این رو در ادامه چند کتاب خوب در این زمینه معرفی می‌شود:
- کتاب دستور خط فارسی (نسخه نهایی) از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که به رایگان در دسترس قرار دارد.
- کتاب فرهنگ املائی خط فارسی (نسخه نهایی) که این کتاب هم از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی رایگان قابل دانلود است.
دانلود متن کامل دو کتاب فرهنگستان زبان و ادب فارسی
علاوه بر دو مورد فوق منابع ارزشمند دیگری نیز در این زمینه وجود دارند که می‌توانید از آنها استفاده کنید. مانند:
- کتاب غلط ننویسیم از ابوالحسن نجفی مرکز نشر دانشگاهی 1397
- کتاب شیوه‌ی نگارش فارسی: پژوهش‌نامه‌نویسی، پایان‌نامه‌نویسی و نشانه‌گذاری از غلامرضا ارژنگ نشر قطره 1393
- کتاب دستور زبان فارسی امروز از غلامرضا ارژنگ نشر قطره 1397
- کتاب زبان و ادب فارسی از غلامرضا ارژنگ نشر قطره 1398
- کتاب از فن نگارش تا هنر نویسندگی حسن احمدی گیوی نشر سخن 1394
