براساس استراتژی جستجوی کلیدواژه‌ای، پایگاه‌های منابع اطلاعاتی ماشین‌های پاسخگویی نیستند.

بنابراین نمی‌توانید سوال خود را تایپ کنید و انتظار مقاله یا منبعی را داشته باشید که پاسخگوی شما باشد.

پایگاه‌های اطلاعاتی به این صورت کار نمی‌کنند.

در عوض شما باید مثل یک کامپیوتر فکر و کلیدواژه خود را در کادر جستجو وارد کنید.

پایگاه براساس الگوریتم ربط سیستمی خود، کلیدواژه را با محتوای نمایه شده در پایگاه مطابقت داده و آن‌چه را که از نظر سیستم مرتبط تر باشد به شما نمایش می‌دهد.

به این نوع انطباق “ربط سیستمی” گفته می‌شود.

الگوی سیستم معیار میزان این نوع ارتباط است. سپس این وظیفه شماست که با توجه به نیاز اطلاعاتی خود، نتایج را ارزیابی کنید و براساس مناسبت نتایج با نیاز خود میزان ارتباط را تعیین کنید.

این نوع ارتباط “ربط کاربری” است.

در بسیاری از موارد ممکن است “ربط کاربری” با “ربط سیستمی” مطابقت نداشته باشد بنابراین لازم است درباره پرسش پژوهش خود به صورت استراتژیک فکر کنید و ببنید که چه کلیدواژه‌هایی اگر در محتوا باشد برای شما مفید خواهد بود؟

برای این‌که درباره جستجوی کلیدواژه‌ای بیشتر بدانید، برگه‌های بالا را نیز مطالعه کنید:

• شناسایی کلیدواژه‌ها
• استفاده از کلیدواژه‌های جایگزین
• ترکیب کلیدواژه‌ها
• ترفندهای جستجوی پیشرفته

شناسایی کلیدواژه‌ها

برای شناسایی کلیدواژه‌ها ابتدا باید پرسش پژوهش داشته باشید.

ایجاد پرسش پژوهش ساده تر از موضوع است.

معمولا موضوع عام است و نتایج جستجوی کمتری دارد.

برای ایجاد پرسش پژوهش به مولفه‌های پژوهش خود فکر کنید.

آیا محدوده‌ای از پژوهش وجود دارد که به آن علاقه مند باشید؟

با توجه به این‌که باید مدت طولانی روی پژوهش خود متمرکز شوید، مبحثی را انتخاب کنید که به آن علاقه مند باشید.

فرض کنید موضوع “بازی‌های کامپیوتری” را انتخاب کرده اید. در گام بعدی باید روی این موضوع تمرکز کنید.

به این منظور به 4 پرسش زیر درباره موضوع خود پاسخ بدهید:

• چه وقت؟
• کجا؟
• چه چیزی؟
• چه کسی؟

بعد به آن‌ها پاسخ دهید. مثلا:

• 10 سال اخیر
• ایران
• خشونت
• کودکان

حال اطلاعات جدیدی که درباره ماهیت پژوهش خود به دست آورده اید به سوال تبدیل کنید:

آیا کودکانی که بازی‌های کامپیوتری انجام می‌دهند احتمال بیشتری دارد که خشونت داشته باشند؟

شناسایی کلیدواژه ها

حال برای این‌که کلیدواژه‌های مناسبی برای جستجو انتخاب کنید، به پرسش پژوهش توجه کنید:

آیا کودکانی که بازی‌های کامپیوتری انجام می دهند احتمال بیشتری دارد که خشونت داشته باشند؟

در این مرحله لازم است براساس پرسش پژوهش، واژه‌هایی را انتخاب کنید که در جستجو مهم‌تر باشند (بار معنایی بیشتر داشته باشند).

بنابراین در این مثال، “کودکان”، “بازی‌های کامپیوتری” و “خشونت” انتخاب می‌شوند.

از کلیدواژه‌های می‌توانید برای جستجو در هر پایگاه اطلاعاتی و موتور جستجویی استفاده کنید.

در گام نخست احتمالا بازی‌های کامپیوتری را در کادر اول، خشونت را در کادر دوم و کودکان را در کادر سوم وارد می‌کنید.

و یا این‌که در جستجوی پایه تمام این کلیدواژه‌ها را پشت سرهم وارد می‌کنید. این شیوه جستجو ابتدایی‌ترین نوع جستجو است که در بسیاری از موارد شما را به نتیجه نخواهد رساند.

بنابراین با ما همراه باشید تا مراحل دیگر را دنبال کنید.

گام بعدی جستجوی کلیدواژه‌ای مناسب در این مرحله تعیین کلیدواژه‌های جایگزین برای جستجو و استفاده از آن‌هاست.

برای نحوه انتخاب کلیدواژه‌های جایگزین به برگه مربوط به آن در همین صفحه مراجعه کنید.

استفاده از کلیدواژه‌های جایگزین

کلیدواژه جایگزین به چه معناست؟

به هر واژه‌ای که به نحوی با واژه دیگر ارتباط معنایی داشته باشد، کلیدواژه جایگزین گفته می‌شود.

این ارتباط می‌تواند هریک از انواع زیر باشد:

• مترادف
• هم ریشه
• هم خانواده
• عامتر
• خاصتر
• جمع/مفرد
• سرنام

روش‌های یافتن کلیدواژه‌های جایگزین

برای پیدا کردن کلیدواژه‌های جایگزین در جستجوی پایه گوگل به پیشنهادات کادر جستجو، همچنین به پیشنهادات پایانی نتایج جستجو توجه کنید.

همچنین می‌توانید از ابزارهای زیر برای این کار استفاده کنید.

• Thesaurus.com
• Merriam Webster Thesaurus

کتابداران هم می‌توانند به شما در یافتن اصطلاحات مرتبط کمک کنند.

برای این کار به بخش مرجع کتابخانه خود مراجعه کنید.

اهمیت کلیدواژه جایگزین

شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا به کلیدواژه‌های جایگزین نیاز داریم؟

گاهی اوقات جایگزینی واژه‌هایی که برای جستجو از آن‌ها استفاده می‌کنید ممکن است نتایج مرتبط تر و بهتری را نسبت به واژه‌های دیگر داشته باشد.

هر تعداد کلیدواژه‌ای که به دست می‌آورید در جدولی یادداشت کنید و برای جستجو از آن‌ها استفاده کنید.

توجه  داشته باشید که فرایند کلیدواژه گزینی ، فرآیندی مداوم است که براساس نتایج جستجو فهرست شما کم و زیاد می‌شود.

بنابراین در نتایج جستجو به عنوان، چکیده و کلیدواژه‌های منابع را به دقت بررسی کنید و چنان‌چه کلیدواژه‌ای را به عنوان کلیدواژه جایگزین مناسب تشخیص دادید به فهرست اضافه کنید.

به این کار پالایش کلیدواژه‌ها گفته می‌شود.

در هنگام جستجو، این کلیدواژه‌ها را با هم ترکیب کنید.

سپس نتایج جستجو با هر ترکیب را به دقت بررسی کنید و ببینید کدام ترکیب نتایج بازیابی مرتبط‌تری را در‌بردارد.

احتمال این‌که یک ترکیب خاص در پایگاه‌های مختلف نتایج مرتبط تری داشته باشد زیاد است.

بنابراین در جدول ترکیب کلیدواژه‌ها این نکات را یادداشت کنید.

اگر تصور می‌کنید با افزودن یا کم کردن کلیدواژه‌ای نتایج بهتری خواهید داشت، این نوع ترکیب جدید را نیز امتحان کنید.

ترکیب کلیدواژه‌ها

با ترکیب بندی کلیدواژه‌ها چندین راهبرد جستجو به دست خواهید آورد.

هر یک از این راهبردها نتایج متفاوتی خواهد داشت که میزان ارتباط متفاوتی را نشان می‌دهد.

برای ترکیب بندی کلیدواژه‌ها از عملگرهای AND، OR و NOT استفاده کنید.

عملگرهای AND، OR و NOT از عملگرهای پایه بولی هستند که در جبر بولی کاربرد دارند.

با توجه به میزان پیشرفته بودن الگوریتم جستجو، پایگاه‌های مختلف عملگرهای دیگری را هم در مجموعه خود دارند که با مطالعه صفحه  Search tips پایگاه‌ها به جزئیات آن دسترسی خواهید داشت.

ترکیب بندی جستجو در مثال ارائه شده، فرمول‌های زیر را خواهد داشت (این فرمول‌ها کامل نیستند و فقط به عنوان نمونه ذکر شده اند. می‌توانید ترکیب های دیگری را به این مجموعه اضافه کنید).

فرمول جستجوی 1: کودکان AND خشونت AND “بازی های کامپیوتری”

فرمول جستجوی 2: نوجوانان AND بازی AND “رفتار پرخاشگرانه”

فرمول جستجوی 3: بچه ها AND “بازی های ویدئویی”  AND  “رفتار پرخاشگرانه” OR “رفتار ضداجتماعی”

فرمول جستجوی 4: (نوجوانان OR کودکان) AND (بازی OR “بازی های ویدئویی”) AND خشونت

عملگر AND

این عملگر به معنای “هم این هم آن” است و قسمت مشترک کلیدواژه‌ها را در نظر می گیرد و باعث محدودتر شدن نتایج جستجو می‌شود.

به این معنا که اگر دو کلیدواژه با عملگر AND با هم ترکیب شوند در نتیجه مطالبی بازیابی می‌شوند که هردو کلیدواژه را شامل می‌شوند.

وقتی وجود هردو کلیدواژه در یک مطلب ضرورت داشته باشد از این عملگر استفاده می‌کنیم.

مثلا: “بازی های کامپیوتری” AND کودکان

عملگر OR

این عملگر به معنای “یا این یا آن” است و باعث گسترده تر شدن نتایج جستجو می‌شود.

بنابراین برای ترکیب بندی اصطلاحاتی کاربرد دارد که از نظر معنایی با هم مرتبط هستند .

مثلا کلیدواژه هایی مثل “بازی های ویدئویی” و “بازی های کامیپوتری” با عملگر OR ترکیب می‌شوند تا در نتایج بازیابی، اطلاعاتی استخراج شوند که یا درباره  “بازی های ویدئویی” هستند و یا “بازی های کامیپوتری”.

توجه داشته باشید که این عملگر باعث ریزش کاذب اطلاعات (بازیابی برخی از مطالب غیرمرتبط) می‌شود.

عملگر NOT

این عملگر به معنای “به جز این” است و باعث محدودتر شدن نتایج جستجو می‌شود.

زمانی که بخواهیم محتوایی را از مطالب جدا کنیم و به موتور جستجو نشان دهیم که به هیج وجه به دنبال کلیدواژه خاصی نیستیم از این عملگر استفاده می‌کنیم.

مثلا “بازی‌های کامپیوتری” NOT جوانان.

گاهی اوقات این عملگر موجب عدم بازیابی اطلاعات مرتبط هم می‌شود که در استفاده از آن باید دقت کرد.

برای مشاهده ترفندهای جستجوی پیشرفته با استفاده از عملگرهای مختلف تب بعدی را ببینید.

ترفندهای جستجوی پیشرفته

با وجود هوشمندترشدن موتورهای جستجو و بهبود وضعیت جستجوی پایگاه‌های اطلاعاتی نسبت به گذشته، باز هم کاربران، بی نیاز از دانستن تکنیک‌های جستجوی پیشرفته نیستند.

زبان انسان با زبان ماشین متفاوت است و هنوز ماشین‌ها به حدی از هوشمندی نرسیده‌اند که بتوانند براساس زبان طبیعی و انسان نتایج جستجوی مناسب را ارائه دهند.

لذا لازم است انسان برخی از الگوریتم‌های مهم زبان ماشین در جستجو را بیاموزد و براساس آن جستجو کند.

در فیمل‌های آموزشی جستجوی پیشرفته گوگل درباره بسیاری از این تکنیک‌ها که در گوگل کاربرد دارد صحبت کردیم.

با توجه به مطالب گفته شده درباره کاربردهای عملگرهای منطق بولی در جستجو، قصد داریم درباره نمادهای جایگزین در جستجوی پیشرفته نیز صحبت کنیم.

گفته شد که چگونه عملگرهای AND، OR و NOT برنتایج جستجو تاثیر می‌گذارد؟

از این عملگرها برای جستجوی پیچیده تر استفاده می‌شود، اما از برخی نشانه ها و نمادها می توان به عنوان جایگزین عملگر استفاده کرد که در این قسمت درباره انواع این نمادها و معنا و مفهوم و مثال کاربردی درباره آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

کاراکترها یا نمادهای جستجو

اگر بخواهیم نمادهای جستجو را تقسیم کنیم به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• نمادهایی که جایگزین یکی از عملگرهای اصلی هستند.
• نمادهایی که با هدف ایجاد عملکردی جدید استفاده می‌شوند.

در ادامه به انواع نمادها که در موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف کاربرد دارند می‌پردازیم:

نماد |

این نماد جایگزین عملگر OR است و به معنای یا این یا آن می باشد.

وقتی بین دو کلیدواژه قرار گیرد هرکدام از کلیدواژه‌ها که در مطلب یافت شود، بازیابی می‌شود. مثلا:

cats | fish

cats OR fish

نماد +

این نماد جایگزین عملگر AND می‌باشد و به معنای هم این و هم آن است.

وقتی بین دو کلیدواژه قرار گیرد باید هردو کلیدواژه در مطلب وجود داشته باشد تا بازیابی شود وگرنه وجود یکی کافی نیست. مثلا:

dogs + cats

dogs and cats

نماد &

این نماد هم مانند نماد + جایگزین عملگر AND است و به معنای هم این و هم آن می‌باشد. مثلا:

cats & kittens

cats and kittens

نماد –

این نماد جایگزین عملگرد NOT و جداکننده کلیدواژه خاصی از نتایج جستجو است.

به این معنا که چنانچه این علامت قبل از کلیدواژه قرار گیرد، آن کلیدواژه به هیچ وجه نباید در یک مطلب وجود داشته باشد. مثلا:

jaguar speed -car

نماد !

این نماد جایگزین عملگر NOT است و برای استثناء کردن نتایج جستجوست. مثلا:

!fish

not fish

نماد ^

این نماد هم در برخی از پایگاه‌های اطلاعاتی به معنای بجز یا به استثناء می‌باشد که جایگزین عملگر NOT است. مثلا:

dogs ^ cats

dogs and not cats

علامت پرانتز ()

علامت پرانتز به تنهایی جایگزین عملگر خاصی نیست اما برای گروه بندی یک رشته از فرمول جستجو استفاده می‌شود.

برای مثال وقتی بخواهید تمامی مطالب مربوط به گربه‌ها و سگها همچنین گربه‌ها و ماهی‌ها را جستجو کنید “گربه‌ها” به عنوان کلیدواژه ثابت که باید با دو گروه دیگر ترکیب شوند درنظر گرفته می شوند و دو گروه “سگها و ماهی ها” در یک گروه قرار می گیرند و فرمول زیر ساخته می‌شود.

cats and (dogs or fish)

این فرمول به موتور جستجو می گوید مطالبی را بازیابی کن که در آن گربه و سگ یا گربه و ماهی داشته باشد.

بنابراین پرانتز برای جستجوهای پیشرفته تر استفاده می‌شود که می توان با استفاده از آن فرمولهای جستجوی پیچیده تری ایجاد کرد.

علامت “ “

این علامت نیز مانند پرانتز به صورت جفتی کاربرد دارد و جایگزین عملگر خاصی نیست اما وقتی بخواهید جستجوی عبارتی داشته باشید از این علامت استفاده می‌کنید.

زمانی که این علامت را در ابتدا و انتهای یک رشته کلیدواژه قرار دهید معمولا موتور جستجو تنها مطالبی را برای شما بازیابی می کند که همان کلیدواژه ها با همان ترتیب قرارگیری را داشته باشند.

این علامت در بسیاری از موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی کاربرد دارد اما در برخی از پایگاه‌ها نیز کاربرد ندارد و نتایج را صفر نشان می‌دهد.

در هر صورت چنانچه به دنبال نام نویسنده خاص یا عنوان خاصی باشید و یا اینکه به دنبال موضوعی هستید که کاملا به همان شکل نگارش شده شناخته شده و مورد پذیرش است و تغییر جایگاه کلیدواژه‌ها معنای مورد نظر را از بین می‌برد از این علامت برای جستجو استفاده می‌کنید.

توجه داشته باشید که از این علامت نیز مانند پرانتز به صورت تک نمی‌توانید استفاده کنید و کارکرد لازم را نخواهد داشت.

سایر نمادهای جستجوی پیشرفته

حال که با کاربرد و نحوه استفاده از نمادهای مهم جستجوی پیشرفته آشنا شدید بهتر است فهرست کامل‌تری از این نمادها را دراختیار داشته باشید.

جدول زیر دیگر نمادهایی که در جستجوی پیشرفته کاربرد دارد نمایش می دهد.

توجه داشته باشید که بین این نمادها و واژه نباید فاصله وجود داشته باشد. (بجز نماد *)

چنان‌چه علاوه بر این نمادها، موارد دیگری می‌شناسید که در این مقاله درباره آن صحبت نشده بود با ما در میان بگذارید.