page contents
بلاگمهارت‌های پژوهشگری

مهارت پژوهشگری: شناخت مسئله پژوهش

توانایی شناسایی و اعتبارسنجی مسئله ، در واقع recognising research problems از اهمیت والایی برخوردار است .

پرسش‌های این مهارت

زمانی که دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی و به ویژه دکترا است (مهارت‌های پژوهشی مورد نیاز دانشجویان دکترا )، باید به بسیاری از این پرسش‌ها پاسخ مثبت دهد :

  • آیا می‌توانید پرسش‌های استفاده شده در مقاله پژوهشی که مطالعه کرده‌اید را شناسایی کنید؟
  • آیا تعریف واضحی از پرسش‌های پژوهشی که در دوران دکتری دنبال می‌کنید، دارید؟
  • آیا می‌توانید فرضیه‌های پژوهشی معتبر را از سوالات پژوهشی تان توسعه دهید؟
  • آیا می‌توانید نمونه‌هایی از ادبیات مشکلات که توسط دیگران به آن‌ها پرداخته شده است را مثال بزنید.
  • توضیح دهید چرا پژوهشگران این مشکلات را همان‌طور که به آن‌ها می‌پردازند و در مورد مزایا و مضرات این رویکرد بحث می‌کنند، مورد بررسی قرار می‌دهند؟
  • آیا می‌توانید درباره انواع شواهد و یا استدلال‌هایی که در حوزه شما معتبر هستند توضیح دهید؟
  • آیا می‌توانید پژوهشی را طراحی کنید که یکی از پرسش‌های پژوهش در آن قرار گیرد؟

 روش‌های بهبود این مهارت

این‌ها مثال‌هایی از اسناد هستند که می‌توانید جمع آوری کنید .

هرکدام از این‌ها به بخش یا اثری دلالت دارد که ممکن است راه خوبی برای توسعه این مهارت باشد .

  • از بخش‌هایی که در ادبیات پژوهش شکاف وجود دارد یادداشت بردارید .
  • به پرسش‌های پژوهش نوشته‌های دیگران توجه کنید .
  • نحوه مطرح کردن پرسش پژوهش و ساختار آن را مورد توجه قرار دهید .
  • تجزیه و تحلیلی از مشکلات پرداخته شده در ادبیات (برای مثال، بخشی از مطالعه) همراه با توصیفی ازچگونگی رفع مشکلات و بحثی از فواید و محدودیت‌های آن رویکردها ارائه دهید .

با این وجود مشخص کردن پرسش پژوهش یا recognising research problems ، آن‌طور که به نظر می‌آید کار آسانی نیست .

نیاز به تمرین بسیار زیادی دارد.

ویژگی های پرسش پژوهش خوب چیست؟

پرسش پژوهش ، سوالی است که در مرکز پژوهش قرار می‌گیرد .

لذا باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

واضح باشد:

مشخصات کافی را به نحوی ارائه دهد که مخاطب به سادگی هدفش را درک کند .

بدون این که به توضیح بیشتر نیاز داشته باشد.

متمرکز شده باشد:

به اندازه کافی محدود شده باشد .طوری که در سراسر کار که فضای نوشته اجازه دهد، بتوان به آن پاسخ داده شود.

مختصر باشد:

با کمترین کلمات ممکن بیان شود.

پیچیدگی داشته باشد:

به این معنا که با “بله” یا “خیر” نتوان به آن پاسخ داد .

بله به تجزیه و تحلیل دیدگاه و منابع پیشین نیاز داشته باشد تا پاسخ ارائه شود .

بحث برانگیز باشد:

ویژگی بالقوه پرسش پژوهش این است که باب بحث را باز کند .

نه اینکه واقعیت‌های پذیرفته شده را مطرح کند.

پرسش پژوهش از این رو اهمیت دارد که به پژوهشگر کمک می‌کند .

تا با ارائه مسیر کلی تحقیق و فرایند نوشته بر کار خود تمرکز کند.

پرسش پژوهش خوب فرایند کار تحقیق را محدود کرده و اجازه نمی‌دهد پژوهشگر درباره همه چیز صحبت کند.

گام‌های ایجاد و بسط پرسش پژوهش

گام اول:

یک عنوان کلی جذاب انتخاب کنید . مثلا “معماری دوره قاجار” یا “فیلم در دهه 60”

گام دوم:

درباره موضوع با چند جستجوی سریع به طور مقدماتی تحقیق کنید و ببیند قبلا چه کارهایی انجام شده است؟

پژوهشگران پیشین درباره چه موضوعاتی بحث کرده اند؟

هنگام خواندن این مقالات چه سوالاتی برای شما پیش می‌آید؟

گام سوم:

به مخاطبین توجه کنید .

گرچه مقالات دانشگاهی برای مخاطبین دانشگاهی نوشته می‌شود ، اما همواره هنگام محدودکردن یا بسط دادن پرسش، مخاطبین را به یاد داشته باشید .

و این سوال را از خود بپرسید که آیا این مخاطبین به پرسش‌هایی که قصد دارم به آن‌ها بپردازم علاقه دارند؟

گام چهارم:

پرسش را شروع کنید .

با توجه به تمامی موارد فوق با “چرا” و “چگونه” درباره موضوع کلی خود سوال کنید .

به عنوان مثال:

چگونه در دوره قاجار از رنگ لاجوردی در معماری استفاده می‌شد؟

چرا در فیلم‌های دهه 60 به موضوع اعتیاد توجه می‌شد؟

گام پنجم:

پس از این‌که پرسش یا پرسش‌های پژوهش را روی کاغذ آوردید زمان ارزیابی آن‌هاست .

با توجه به معیار‌هایی که در قسمت ویژگی‌های پرسش پژوهش توضیح دادیم درباره وضوح، تمرکز، ایجاز، پیچیدگی و بحث برانگیز بودن آن‌ها فکر کنید .

گام ششم:

پس از ارزیابی و انتخاب پرسش ( recognising research problems ) درباره نحوه پاسخگویی به پرسش‌ها فکر کنید .

از چه ابزاری می‌توانید استفاده کنید؟

چه منابعی در پاسخگویی برای شما مفید است؟

چند نمونه پرسش پژوهش

عدم وضوح:

شبکه های اجتماعی چگونه باید به ضرر و زیان‌هایی که موجب می‌شوند توجه کنند؟

واضح شده:

شبکه‌های اجتماعی Myspace و Facebook برای حفاظت از اطلاعات شخصی کاربران و حفظ حریم آن‌ها چه اقداماتی باید انجام دهند؟


غیرمتمرکز:

آلودگی دریاها چه تاثیری بر محیط دارد؟

متمرکز شده:

مهم‌ترین تاثیر آلودگی دریای خزر بر زندگی آبزیان ساحل بندرانزلی چیست؟


خیلی ساده:

پزشکان چگونه در ایران به بیماری دیابت می‌پردازند؟

پیچیده شده:

چه عوامل اصلی محیطی، رفتاری و ژنتیکی پیش بینی می‌شود که ایرانیان به دیابت مبتلا خواهند شد؟

چگونه از این اطلاعات برای کمک به جامعه پزشکی در پیشگیری از این بیماری می توان استفاده کرد؟

مشاهده بیشتر

شهربانو صادقی گورجی

شهربانو صادقی گورجی هستم. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. قصد دارم تجربیات ۲۰ ساله خودم رو در حوزه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و جستجو و بازیابی منابع به دانشجویان و پژوهشگران منتقل کنم. امید است با تجهیز به مهارت‌های دانشی، زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم و جامعه دلخواهی را بسازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا