چگونه پرسش‌های پژوهش قدرتمندی بنویسیم؟

برای اینکه درباره پرسش‌های پژوهش بدونی اول فرض کن می‌خوای یه پژوهش انجام بدی. اول باید بدونی که می‌خوای درباره چی تحقیق کنی. به این سوال، “موضوع پژوهش” می‌گن. بعد باید بدونی که می‌خوای از تحقیقت چی به دست بیاری. به این سوال، “هدف پژوهش” می‌گن. حالا که موضوع و هدف پژوهشت رو مشخص کردی، باید یه سوال یا مجموعه‌ای سوالات رو بپرسی که بتونی با تحقیقت به جوابشون برسی. به این سوال‌ها، “پرسش پژوهش” می‌گن.

پرسش پژوهش، مهم‌ترین بخش اجرای پژوهشه. چون مسیر پژوهشت رو مشخص می‌کنه. به عبارت دیگه، پژوهشگر با توجه به پرسش پژوهشش، روش جمع‌آوری داده‌ها، روش تحلیل داده‌ها و نتیجه‌گیری رو مشخص می‌کنه. پرسش پژوهش مثل اینه که بخوای یه ماجراجویی یا داستانی رو شروع کنی.

پرسش‌های پژوهش باید ویژگی‌هایی هم داشته باشه. مثلا:

پرسش پژوهش باید یه سوال واقعی باشه. یعنی باید یه سوالی باشه که بتونی به جوابش برسی.
پرسش پژوهش باید یه سوال مشخص باشه. یعنی باید یه سوالی باشه که به راحتی قابل فهم باشه و ابهام نداشته باشه.
پرسش پژوهش باید یه سوال قابل تحقیق باشه. یعنی باید یه سوالی باشه که بتونی با روش‌های علمی به جوابش برسی.
پرسش پژوهش باید یه سوال جدید باشه. یعنی باید یه سوالی باشه که قبلاً بهش پاسخ داده نشده باشه.

مثل چی؟ مثلا اینا:

“آیا بین نمرات دانش‌آموزانی که از روش تدریس جدید استفاده می‌کنند و دانش‌آموزانی که از روش تدریس سنتی استفاده می‌کنند، تفاوت معناداری وجود دارد؟” “چه عواملی بر میزان رضایت شغلی کارکنان تأثیر می‌گذارد؟” “آیا بین سبک‌های یادگیری و میزان موفقیت تحصیلی دانشجویان، رابطه وجود دارد؟”

پرسش‌های پژوهش قدرتمند چه ویژگی‌هایی دارن؟

گفتیم که سوال تحقیقی، مشخص می‌کنه که تو دقیقاً چی می‌خوای کشف کنی. این سوال، مثل یه نقشه راهه که بهت کمک می‌کنه مقاله پژوهشی، پایان‌نامه یا رساله‌ت رو بنویسی.

به همین دلیل یه سوال تحقیقی خوب، باید چند تا ویژگی داشته باشه:

باید روی یه مشکل یا موضوع خاص تمرکز کنه. (متمرکز)
باید با استفاده از منابع اولیه و ثانویه قابل پاسخ باشه. (سرچ‌پذیر)
باید با توجه به محدودیت‌های زمانی و عملی، قابل پاسخ باشه. (امکان‌پذیر)
باید به اندازه‌ای خاص باشه که بتونی به طور کامل بهش پاسخ بدی. (خاص بودن)
باید به اندازه‌ای پیچیده باشه که بتونی در طول مقاله یا پایان‌نامه جوابش رو توسعه بدی. (پیچیدگی)
باید با حوزه مطالعاتی تو و یا به طور کلی با جامعه مرتبط باشه. (ارتباط)

معمولاً برای هدایت پیشرفت خود در یک مقاله پژوهشی یا مقاله دانشگاهی، فقط یه سوال تحقیقی مطرح می‌کنی. سپس پاسخ تو به این سوال، به صورت جمله‌ی تز شکل می‌گیره. جمله‌ی تز ادعای اصلی یا موضع مرکزیه که مقاله تو در تلاش برای اثباتش هست.

یه پروژه تحقیقی بزرگ‌تر، مانند پایان‌نامه یا رساله، ممکنه به چندین سوال تحقیقی یا جمله‌ی مسئله نیاز داشته باشه. با این حال، همه اونها باید به وضوح به هم مرتبط باشن و حول یه مسئله تحقیقی مرکزی متمرکز باشن.

در ادامه این پرسش‌های پژوهش رو به صورت ضعیف و قوی آوردم و با نمونه توضیح دادم که منظور چیه؟

نمونه پرسش	توضیحات
شبکه‌های اجتماعی چه تأثیری روی ذهن ما دارند؟ استفاده‌ی روزانه از توییتر چه تأثیری روی قدرت تمرکز نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله‌ دارد؟	در پرسش اول، موضوع بسیار گسترده است و پاسخ آن می تواند بسیار متنوع باشد. برای مثال، ممکن است تأثیر شبکه‌های اجتماعی گوناگون بر ذهن افراد مختلف، متفاوت باشد. در پرسش دوم، موضوع محدودتر است و پاسخ آن هم می‌تواند دقیق‌تر باشد. همچنین، این پرسش با استفاده از جمع‌آوری داده‌های کیفی و کمی، می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد تأثیر استفاده از توییتر بر قدرت تمرکز نوجوانان ارائه دهد که جزء پرسش‌های پژوهش خوب است
چرا در ایران بحران مسکن وجود دارد؟ سیاست‌های بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها در ایران چه تأثیری بر در دسترس بودن و قابل تهیه بودن مسکن داشته‌اند؟	پرسش‌هایی که با «چرا» شروع می‌شوند بیش از حد کلی هستند و احتمالا پاسخ‌هایی مبهم و گسترده‌ای خواهند داشت. بنابراین پرسش اول ممکن است به بررسی عوامل مختلفی مانند کمبود ساخت و ساز، افزایش قیمت ملک، و تغییرات جمعیتی اشاره داشته باشد. پرسش دوم، خاص‌تر است و به تأثیر یک عامل خاص، یعنی سیاست‌های بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها، بر مسکن می‌پردازد. این پرسش ممکن است به بررسی افزایش تقاضای مسکن به دلیل ورود دانشجویان بین‌المللی و تأثیر آن بر قیمت و در دسترس بودن مسکن برای افراد محلی بپردازد.
سیستم مراقبت بهداشتی ایران بهتر است یا ترکیه؟ ایران و ترکیه در زمینه خدمات بهداشتی و سلامتی برای افراد کم درآمد دارای بیماری‌های مزمن، چگونه با هم مقایسه می‌شوند؟	پرسش اول، گسترده و ذهنی است. مفهوم “بهتر” مبهم و وابسته به معیارهای سنجش مختلف است که می تواند منجر به نتایج و تفسیرهای متفاوت شود. پرسش دوم، قابل پژوهیدن است. استفاده از عبارات مشخص مانند “خدمات بهداشتی و سلامتی”، “افراد کم درآمد” و “بیماری‌های مزمن” آن را دقیق‌تر و محدودتر می‌کند. این محدودیت، امکان بررسی‌های علمی و مقایسه‌های سنجیده‌تر بر مبنای شاخص‌های قابل اندازه‌گیری را فراهم می‌کند.
احزاب سیاسی در خصوص پایین بودن میزان مشارکت رای‌دهندگان چه کاری باید انجام دهند؟ موثرترین راهبردهای ارتباطی برای افزایش مشارکت رای‌دهندگان در میان افراد زیر 30 سال ساکن در شهر تهران چیست؟	پرسش اول بسیار کلی و هنجاری است. در پژوهش‌های آکادمیک، معمولاً پاسخ دادن به سوالات هنجاری که در مورد «چه چیزی باید انجام شود» می‌پرسند، امکان‌پذیر نیست. زیرا چنین سوالاتی اغلب بر اساس ارزش‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف پاسخ‌های متفاوتی دریافت می‌کنند. پرسش دوم خاص‌تر، توصیفی و مبتنی بر واقعیت است. این سوال به دنبال درک دلایل پایین بودن مشارکت رای‌دهندگان در گروه جمعیتی خاص (زیر 30 سال ساکن در شهر تهران) و یافتن راهکارهای ارتباطی مؤثر برای افزایش این مشارکت است، با هدف نهایی ارائه توصیه‌های آگاهانه و مبتنی بر شواهد.
آیا در ده سال گذشته تعداد افراد کارتن‌خواب در تهران افزایش یافته است؟ عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی چگونه بر الگوهای کارتن‌خوابی در تهران در ده سال گذشته تأثیر گذاشته‌اند؟	سوال اول بسیار ساده است و تنها به دنبال یک تایید یا رد ساده می‌گردد. پاسخ به این سوال احتمالا از طریق آمار و گزارش‌های موجود به دست آید و ارزش تحقیقاتی عمیق ندارد. اما سوال دوم پیچیده‌تر است و نیاز به تحقیق عمیق و توسعه‌ی یک استدلال اصلی دارد. این سوال عوامل مختلف را در نظر می‌گیرد و به دنبال درک روابط علت و معلولی و ارائه تحلیل جامعی از وضعیت کارتن‌خوابی در تهران است. یکی از انواع پرسش‌های پژوهش علت و معلولی است.
چه عواملی باعث شد زنان در سال ۱۳۴۱ در ایران حق رأی پیدا کنند؟ زنان ایرانی جنبش حق رأی زنان ایران را چگونه درک و با آن ارتباط برقرار کردند؟	پرسش اول بسیار گسترده و کلی است و چیز جدیدی را مطرح نمی‌کند. این موضوع بارها پژوهش شده و پاسخ‌های متعددی درباره آن وجود دارد. پرسش دوم به جنبه‌ای از موضوع می‌پردازد که کمتر بررسی‌شده و نیازمند تحقیق و بررسی جامع منابع اولیه و ثانویه است. این سوال به ارتباط و درک متقابل بین جنبش‌های حق رأی زنان در ایران اشاره می‌کند و فرصتی برای کشف روابط غیرمحتمل و دیدگاه‌های کمتر شناخته‌شده ارائه می‌دهد.
اکثر مهاجران ایران از کجا می‌آیند؟ تجربیات مهاجران سوری جدید در تهران چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟	پرسش اول خیلی ساده است و تنها به دنبال یک حقیقت ساده می‌گردد که به راحتی قابل دسترسی و پیدا کردن در منابع آنلاین است. مانند یک گزارش آماری یا نمودار مهاجران. پرسش دوم پیچیده‌تر است و نیاز به جمع‌آوری داده و بحث دقیق‌تر برای پاسخ‌گویی دارد. این سوال با تجربیات شخصی افراد سروکار دارد و برای رسیدن به پاسخ، می‌توان از مصاحبه با مهاجران سوریایی یا انجام تحقیقات میدانی استفاده کرد.
چگونه مضمون «نژاد» در اوتلوی شکسپیر نمایش داده شده است؟ اقتباس‌های مدرن اوتلوی شکسپیر از طریق انتخاب بازیگران، اجرا و اشاره به رویدادهای معاصر با مضمون «نژاد» چگونه برخورد کرده‌اند؟	پرسش اول اصیل یا مرتبط نیست؛ به‌سختی می‌توان چیز جدیدی در رابطه با آن ارائه کرد. این موضوع بارها بررسی شده است و تفسیرهای زیادی از نمایش‌نامه‌ی اوتلو وجود دارد. پرسش دوم زاویه‌ی مشخصی را برای ارائه‌ی یک استدلال اصیل انتخاب می‌کند و ارتباط بیشتری با نگرانی‌های اجتماعی و مباحثات جاری دارد. این سوال به نحوه‌ی برخورد اقتباس‌های مدرن با مضمون «نژاد» در اوتلو از طریق جنبه‌های مختلفی مانند انتخاب بازیگران، اجرا و اشاره به رویدادهای معاصر می‌پردازد.
چطور می‌توان از عدم استفاده از کمربند ایمنی جلوگیری کرد؟ رویکردهای مختلف آموزشی و قانونی در مورد کمربند ایمنی چه تأثیری بر میزان استفاده از آن در کشورهای مختلف دارند؟	پرسش اول به دنبال راهکار کلی و از پیش آماده است و تمرکز یا قابلیت تحقیق مشخصی ندارد. این سوال بیش از حد گسترده بوده و احتمالاً به جواب‌های کلی و مبهم منجر می‌شود. پرسش دوم سوال تطبیقی و واضح‌تر است، اما توجه داشته باشید که ممکن است از نظر عملی قابل انجام نباشد. این سوال شامل کشورهای مختلف در جهان می‌شود و بررسی عمیق در تمام آن‌ها ممکن است برای یک پروژه تحقیقاتی کوچک یا پایان‌نامه بسیار گسترده باشد. بنابراین بهتر است در پرسش‌های پژوهش محدوده را تنگ‌تر درنظر بگیرید.